Συνέντευξη για την Περιοδική επιστημονική έκδοση της Ελληνικής Εταιρείας Συμβουλευτικής,
Τεύχος 3, Ιούνιος 2022
Κύριε Κορκοτσέλο, αρχικά θα ήθελα να μας μιλήσετε για τη 16χρονη διαδρομή σας στο ΚΕΘΕΑ ΔΙΑΒΑΣΗ
Αν χρειαζόταν να βάλω έναν τίτλο θα έλεγα ότι υπήρξε η μεγαλύτερη και σημαντικότερη επαγγελματική μου εμπειρία. Τόσο για την ευκαιρία που είχα να γνωρίσω εξαιρετικούς συναδέλφους και δασκάλους, καθώς το ΚΕΘΕΑ επένδυε πολύ στην εκπαίδευση των εργαζομένων του, όπως επίσης και να δουλέψω με τόσους πολλούς και διαφορετικούς ανθρώπους. Φανταστείτε ότι απαντούσαμε σε περίπου 500 αιτήματα το χρόνο. Εργάστηκα 12 χρόνια στο Συμβουλευτικό Σταθμό και 4 χρόνια στη Θεραπευτική Κοινότητα, αρχικά ως θεραπευτής και αργότερα ως Υπεύθυνος των μονάδων. Το ΚΕΘΕΑ ΔΙΑΒΑΣΗ είναι ένα ανοιχτό πολυφασικό πρόγραμμα απεξάρτησης από τις ουσίες αλλά και τις συμπεριφορικές εξαρτήσεις. Απευθύνεται σε νεαρούς ενήλικες και ενήλικες με ζητήματα εξαρτήσεων και τις οικογένειές τους. Καλύπτει όλη τη γκάμα του φάσματος της εξάρτησης από περιστασιακούς χρήστες έως βαρύς, χρόνιους χρήστες ουσιών.
Μέσα από μια ανασκόπηση μας του έργου του ΚΕΘΕΑ ανακαλύψαμε σε πανελλάδικο επίπεδο ένα μεγάλο δίκτυο δομών. Τι έχετε να μας πείτε για αυτό;
Το ΚΕΘΕΑ είναι ο μεγαλύτερος οργανισμός που ασχολείται με την απεξάρτηση στην Ελλάδα και είναι συνδεδεμένο με παγκόσμιους οργανισμούς που ασχολούνται με το αντικείμενο. Έχει πάρα πολλές δομές από τη Θράκη έως τη Κρήτη και καλύπτει όλο το φάσμα που είναι αναγκαίο για την αντιμετώπιση των εξαρτήσεων από τη Πρόληψη, τη Θεραπεία, τη Κοινωνική Επανένταξη, ως τη Μείωση Βλάβης. Υποστηρίζει τόσο τα άτομα που έχουν ζητήματα εξαρτήσεων όσο και τις οικογένειές τους. Ξεκίνησε ουσιαστικά με το πρόγραμμα ΙΘΑΚΗ το 1983 και πολύ σύντομα δημιουργήθηκε ο οργανισμός ΚΕΘΕΑ. Αυτή τη στιγμή έχει περισσότερες από 100 μονάδες σε όλη την Ελλάδα και υποστηρίζει περίπου 15000 αιτούντες το χρόνο. Καταλαβαίνεται φυσικά πόσο μεγάλος είναι ο αριθμός των ατόμων που έχει υποστηριχθεί όλα αυτά τα χρόνια. Επίσης, επειδή πάντα είναι σημαντικό να βλέπουμε και την αποτελεσματικότητα της θεραπείας, σε αυτή τη περίοδο έχει καταφέρει να βοηθήσει τους χιλιάδες αποφοίτους του να επανενταχθούν με υγιής όρους στη ζωή και τη κοινωνία.
Πως λαμβάνει χώρα ο θεραπευτικός σχεδιασμός των αιτούντων για θεραπεία απεξάρτησης;
Ο θεραπευτικός σχεδιασμός είναι φυσικά πολυπαραγοντικός και εξατομικευμένος. Το ζήτημα της εξάρτησης είναι ένα σύμπτωμα και τα αίτια πάρα πολλά, έτσι οι παρεμβάσεις χρειάζεται να καλύπτουν όλο το εύρος της ζωής των ωφελούμενων. Ξεκινάει με το πρώτο ατομικό ραντεβού και εμπλουτίζεται μέχρι την ολοκλήρωση της συμμετοχής των ατόμων.
Λέγεται ότι για τους ειδικούς ψυχικής υγείας η επαγγελματική ενασχόληση με το χώρος της απεξάρτησης έχει μεγάλη ματαίωση. Ποια είναι η γνώμη σας γύρω από αυτό;
Είναι απόλυτα σωστή η επισήμανση σας. Είναι ένας χώρος που χρειάζεται να μάθουμε να διαχειριζόμαστε τη ματαίωση και σε πολλές περιπτώσεις και το θάνατο. Είναι όμως και ένας χώρος που βλέπεις ανθρώπους χαμένους, με πάρα πολλά προβλήματα, σωματικής ή/και ψυχικής υγείας, προβλήματα με το νόμο, με τις οικογένειές τους, με τη εργασία τους και πολλά άλλα, δανείζομαι μια φράση της κυρία Μάτσα, παρίες στη κοινωνία, να ανακάμπτουν και να επανέρχονται στη ζωή και τη κοινωνία πολύ καλύτεροι άνθρωποι. Αυτό είναι που μας δίνει τη δύναμη αλλά και τη τεράστια ικανοποίηση να συνεχίζουμε το έργο μας.
Περιγράψτε μας το προφίλ των ατόμων που αιτούνται αίτημα για απεξάρτηση;
Υπάρχουν πολλοί μύθοι γύρω από το προφίλ των ανθρώπων ή τους λόγους που τους οδηγούν στις ουσίες. Δεν υπάρχει συγκεκριμένο προφίλ ή αίτια, τουλάχιστον για τη συντριπτική πλειοψηφία τους. Υπάρχουν άτομα από όλα τα κοινωνικοοικονομικά στρώματα και με μεγάλη διαφορετικότητα σχετικά με τους λόγους που τους οδήγησαν στις ουσίες. Από άτομα παραβατικά μέχρι άτομα που επιβάλλουν το νόμο. Γνωρίζουμε από πολλές έρευνες πως επιδρά η κοινωνία στο φαινόμενο της εξάρτησης και πως συγκεκριμένες κοινωνικοοικονομικές συνθήκες το αυξάνουν. Θα είχε ενδιαφέρον να αναζητήσετε τα στοιχεία που παρουσιάζει το ΚΕΘΕΑ στην ετήσια έκδοση του ΕΚΤΕΠΝ αλλά και έρευνες που έχουν εκπονηθεί πάνω στο ζήτημα, γιατί ειδικά για αυτό το θέμα θα μπορούσαμε να μιλάμε ώρες.
Τις τελευταίες 4 δεκαετίες το ΚΕΘΕΑ ήταν αυτοδιοικούμενο ωστόσο με απόφαση της τωρινής κυβέρνησης επιχειρήθηκε να καταργηθεί το αυτοδιοίκητο. Ποια είναι η θέση σας γύρω από αυτό το ζήτημα.
Δυστυχώς κυρία Καββαδία, δεν επιχειρήθηκε απλά, έχει ήδη καταργηθεί με την γνωστή ΠΝΠ που έχει κριθεί, προ μηνών σε πρώτο βαθμό, αντισυνταγματική από το ΣΤΕ. Δεν θα βρείτε πολλούς εργαζόμενους ή πρώην εργαζόμενους που να έχουν θετική άποψη για την πρακτική της κυβέρνησης αλλά και για τα αποτελέσματά της. Θυμηθείτε τις μεγάλες κινητοποιήσεις του ΚΕΘΕΑ εκείνη τη περίοδο. Η κατάργηση του ΔΣ του ΚΕΘΕΑ, που σημειώστε ότι εκλέγονταν πάντα από τη ΓΣ, εν μια νυχτί με προσχηματικούς λόγους δεν θα μπορούσε να με βρίσκει σύμφωνο. Ο Σύλλογος εργαζομένων, οι Σύλλογοι οικογενειών και τα μέλη του ΚΕΘΕΑ έχουν δώσει μεγάλο αγώνα αλλά ξέρετε πως πάνε αυτά τα πράγματα, όταν μια κυβέρνηση θέλει να επιβάλει κάτι, μπορεί να το κάνει.
Τι πιστεύετε για την απεξάρτηση έξω από τις δομές. Μπορεί κάποιος να απεξαρτηθεί στα ιδιωτικά μας γραφεία;
Θίγετε ένα πολύ σημαντικό ζήτημα. Και είναι διττά σημαντικό καθώς αφορά και τους ανθρώπους οι οποίοι απευθύνονται σε ιδιώτες για να λύσουν το πρόβλημα με την εξάρτηση τους αλλά και τους ίδιους τους επαγγελματίες που αναλαμβάνουν τέτοια περιστατικά.
Όσο αφορά τους ίδιους τους αιτούντες θεραπεία, η αλήθεια είναι ότι για τους περισσότερους, η πιο ενδεδειγμένη λύση είναι μία δομή απεξάρτησης. Αναφέρομαι κυρίως στις δημόσιες δομές οι οποίες κάνουν πολύ καλή δουλειά. Δυστυχώς στην Ελλάδα, από όσα γνωρίζω, δεν έχουμε πιστοποιημένες ιδιωτικές δομές απεξάρτησης.
Η συγκεκριμένη ομάδα στόχου έχει πάρα πολλές ιδιαιτερότητες στην θεραπευτική παρέμβαση που είναι πολύ δύσκολο να έχουμε ικανοποιητικά αποτελέσματα σε ένα ιδιωτικό γραφείο. Υπάρχουν δύο προϋποθέσεις, που είναι απαραίτητες για πετύχει κάτι τέτοιο. Πρώτον χρειάζεται να υπάρχει υψηλό κίνητρο από τον αιτούντα, αυτό δεν είναι καθόλου εύκολο ή συνηθισμένο, καθώς το κίνητρο ακριβώς λόγω της εξάρτησης, είναι συνεχώς μεταβαλλόμενο. Δεύτερον, χρειάζεται να υπάρχει εξειδίκευση από τον θεραπευτή καθώς το ζήτημα της θεραπείας απεξάρτησης διαφέρει σε μεγάλο βαθμό από όλες τις άλλες προσεγγίσεις θεραπείας που έχουμε εκπαιδευτεί οι σύμβουλοι και οι ψυχοθεραπευτές. Επίσης για την προστασία του θεραπευτή αλλά και για την αποτελεσματικότητα του, χρειάζεται να υπάρχει συνεχής και αδιάλειπτη εποπτεία από επόπτη που γνωρίζει το αντικείμενο. Σας τονίζω το ζήτημα της εξειδικευμένης εποπτείας διότι οι θεραπευτές ή οι σύμβουλοι έχουμε και χρειάζεται να έχουμε επόπτες για τους ανθρώπους που παρακολουθούμε. Παρόλα αυτά η εποπτεία στην απεξάρτηση είναι πολύ διαφορετική και χρειάζεται άλλου είδους γνώσεις και δεξιότητες και εμπειρία.
Η κλινική μου εμπειρία έχει δείξει ότι τα περισσότερα περιστατικά που απευθύνονται σε μένα, μετά από μία περίοδο αρχικής αξιολόγησης και κινητοποίησης, χρειάζεται να παραπεμφθούν σε δημόσιες δομές. Ακριβώς για τους λόγους που προανέφερα. Από τους ουσιοεξαρτημένους, μόνον ένας μικρός αριθμός θα καταφέρει να διακόψει τη χρήση ουσιών και να σταθεροποιηθεί κάνοντας ατομική ψυχοθεραπεία ή συμβουλευτική σε ένα ιδιωτικό γραφείο.
Ως ιδιώτης ψυχοθεραπευτής πλέον, στην περίοδο της πανδημίας αυξήθηκαν τα αιτήματα για θεραπεία;
Είναι γεγονός. Στο δικό μου γραφείο έχουν αυξηθεί τα αιτήματα, κυρίως από άτομα με ζητήματα που αφορούν το φάσμα του άγχους αλλά και των εξαρτήσεων. Από όσο γνωρίζω, λόγω της εμπλοκής μου με τα συλλογικά, το ίδιο συμβαίνει με πάρα πολλούς συναδέλφους. Η πανδημία επέτεινε και ανέδειξε πολλά ψυχικά προβλήματα στους ανθρώπους και δυστυχώς δεν γνωρίζουμε τα επόμενα χρόνια ποια θα είναι τα μακροπρόθεσμα αποτελέσματα. Οι άνθρωποι πιέστηκαν πάρα πολύ αυτά τα δύο χρόνια.
Πως επηρέασαν το μέτρα κατά του covid το επάγγελμα του ψυχοθεραπευτή;
Πέρα από την επίδραση που είχαν τα μέτρα στον ψυχισμό των ανθρώπων, η ίδια η διαδικασία επηρεάστηκε κυρίως από την χρήση μάσκας. Η χρήση μάσκας κατά την διάρκεια των συνεδριών είχε πολύ μεγάλη επίδραση και στον τρόπο που εμείς, οι θεραπευτές, επικοινωνούμε αλλά και στον τρόπο που επικοινωνούν οι θεραπευόμενοι. Στην αρχή ήταν μόνο πρόβλημα: οι εκφράσεις του προσώπου, η αμηχανία, ο δισταγμός, το μάγκωμα δεν επικοινωνούνται μόνο με τα μάτια ή το σώμα. Οι μύες του προσώπου αποτύπωναν ένα πολύ σημαντικό κομμάτι της επικοινωνίας. Και σαν ον, ο άνθρωπος είναι προγραμματισμένος νευρολογικά, να έχει ευαισθησία στα μηνύματα που επικοινωνούνται μέσω του προσώπου. Αυτή η επικοινωνία υπέστη ένα τεράστιο πλήγμα με τις μάσκες.
Ωστόσο, επειδή ο άνθρωπος είναι από τη φύση του πολυμήχανος, πολύ πριν τον Όμηρο και τον Οδυσσέα, νομίζω ότι οι θεραπευτές και οι θεραπευόμενοι, σε ένα βαθμό ανακαλύψαμε νέους τρόπους για να πούμε αυτό που θέλουμε, για να κάνουμε ορατό αυτό που έγινε αόρατο. Για παράδειγμα, παρατηρώ ότι όσο περνάει ο καιρός, οι θεραπευόμενοι αναλαμβάνουν πιο ενηλίκους τρόπους επικοινωνίας, λένε αυτό που νιώθουν. Γιατί ξέρουν ότι πίσω από τη μάσκα δύσκολα θα το δω. Μάθαμε έτσι, ίσως λίγο βίαια, να κάνουμε λέξεις τα συναισθήματά μας. Κάτι που ήταν πάντα ζητούμενο στην θεραπεία και βέβαια αυτό είναι μεγάλος πλούτος για την διεργασία.
Ένα άλλο ζήτημα που προέκυψε με τις μάσκες είναι αυτό το αίσθημα της ανοίκειας οικειότητας. Αυτό γίνεται ορατό κυρίως τώρα, που σιγά-σιγά βγάζουμε τις μάσκες. Ιδιαίτερα με ανθρώπους που ξεκίνησαν την ψυχοθεραπεία μέσα στη πανδημία, υπάρχει η αίσθηση ότι η επανασυστηνόμαστε, αυτή τη φορά ολόκληροι. Είναι κι αυτό ένα είδος αποκάλυψης μέσα στη θεραπεία που μπορεί να δημιουργεί καταρχάς μια αμηχανία ένα μάγκωμα, αλλά ανοίγει και νέες διεργασίες.
Θεωρείτε ότι η εξ’ αποστάσεως θεραπεία τελικά ωφέλησε τη διαδικασία ή ήταν μια λύση ανάγκης;
Το ζήτημα της εξ αποστάσεως θεραπείας, νομίζω ότι ήταν ένα μεγάλο μάθημα για εμάς, τους θεραπευτές. Πριν από δυόμισι χρόνια οι περισσότεροι από εμάς, ήμασταν εντελώς αρνητικοί στην θεραπεία από απόσταση. Και βέβαια είχαμε πολύ σοβαρούς λόγους. Ωστόσο, η πραγματικότητα έδειξε ότι η εξ αποστάσεως θεραπεία έχει πολλά πλεονεκτήματα τα οποία δεν είχαμε εκτιμήσει δίκαια. Υπήρξαν πολλοί άνθρωποι που ωφελήθηκαν πάρα πολύ από την φυσική απόσταση. Άνθρωποι που ανήκουν στο φάσμα του αυτισμού, που είχαν ζητήματα κοινωνικού άγχους, φοβιών ή που εν γένη, χρειάζονταν για κάποιο λόγο ή για κάποιο διάσημα, αυτή τη στροφή στον εαυτό, με την εξ αποστάσεως θεραπεία. Βοηθήθηκαν πολύ να αυτονομηθούν, να ενδυναμωθούν, να αναλάβουν την ευθύνη του εαυτού τους. Και φυσικά, αυτή η νορμαλοποίηση των εξ αποστάσεως συνεδριών, έδωσε τη δυνατότητα σε πολλούς ανθρώπους που αποκλείονταν ούτως η αλλιώς από τη θεραπεία όπως άνθρωποι που έμεναν στο εξωτερικό, στην επαρχία ή που είχαν άλλες ιδιαιτερότητες που έκαναν δύσκολη μια δια ζώσης επικοινωνία.
Πόσο εύκολο είναι ένας ψυχοθεραπευτής να μην κουβαλά τα προβλήματα των θεραπευόμενων του στο σπίτι;
Καθόλου εύκολο. Όταν έχουμε να κάνουμε με τον ανθρώπινο πόνο δεν υπάρχουν «κουμπιά» που μπορούμε να πατήσουμε και να αποσυνδεθούμε κλείνοντας τη πόρτα του γραφείου μας. Ειδικά όταν κάποια από τα ζητήματα που μας φέρνουν οι αναλυόμενοι μας αφορούν και εμάς τους ίδιους. Σημαντικό ρόλο σε αυτή τη διαχείριση παίζει η εμπειρία και η συνεχής Εποπτεία μας.
Τεύχος 3, Ιούνιος 2022
Κύριε Κορκοτσέλο, αρχικά θα ήθελα να μας μιλήσετε για τη 16χρονη διαδρομή σας στο ΚΕΘΕΑ ΔΙΑΒΑΣΗ
Αν χρειαζόταν να βάλω έναν τίτλο θα έλεγα ότι υπήρξε η μεγαλύτερη και σημαντικότερη επαγγελματική μου εμπειρία. Τόσο για την ευκαιρία που είχα να γνωρίσω εξαιρετικούς συναδέλφους και δασκάλους, καθώς το ΚΕΘΕΑ επένδυε πολύ στην εκπαίδευση των εργαζομένων του, όπως επίσης και να δουλέψω με τόσους πολλούς και διαφορετικούς ανθρώπους. Φανταστείτε ότι απαντούσαμε σε περίπου 500 αιτήματα το χρόνο. Εργάστηκα 12 χρόνια στο Συμβουλευτικό Σταθμό και 4 χρόνια στη Θεραπευτική Κοινότητα, αρχικά ως θεραπευτής και αργότερα ως Υπεύθυνος των μονάδων. Το ΚΕΘΕΑ ΔΙΑΒΑΣΗ είναι ένα ανοιχτό πολυφασικό πρόγραμμα απεξάρτησης από τις ουσίες αλλά και τις συμπεριφορικές εξαρτήσεις. Απευθύνεται σε νεαρούς ενήλικες και ενήλικες με ζητήματα εξαρτήσεων και τις οικογένειές τους. Καλύπτει όλη τη γκάμα του φάσματος της εξάρτησης από περιστασιακούς χρήστες έως βαρύς, χρόνιους χρήστες ουσιών.
Μέσα από μια ανασκόπηση μας του έργου του ΚΕΘΕΑ ανακαλύψαμε σε πανελλάδικο επίπεδο ένα μεγάλο δίκτυο δομών. Τι έχετε να μας πείτε για αυτό;
Το ΚΕΘΕΑ είναι ο μεγαλύτερος οργανισμός που ασχολείται με την απεξάρτηση στην Ελλάδα και είναι συνδεδεμένο με παγκόσμιους οργανισμούς που ασχολούνται με το αντικείμενο. Έχει πάρα πολλές δομές από τη Θράκη έως τη Κρήτη και καλύπτει όλο το φάσμα που είναι αναγκαίο για την αντιμετώπιση των εξαρτήσεων από τη Πρόληψη, τη Θεραπεία, τη Κοινωνική Επανένταξη, ως τη Μείωση Βλάβης. Υποστηρίζει τόσο τα άτομα που έχουν ζητήματα εξαρτήσεων όσο και τις οικογένειές τους. Ξεκίνησε ουσιαστικά με το πρόγραμμα ΙΘΑΚΗ το 1983 και πολύ σύντομα δημιουργήθηκε ο οργανισμός ΚΕΘΕΑ. Αυτή τη στιγμή έχει περισσότερες από 100 μονάδες σε όλη την Ελλάδα και υποστηρίζει περίπου 15000 αιτούντες το χρόνο. Καταλαβαίνεται φυσικά πόσο μεγάλος είναι ο αριθμός των ατόμων που έχει υποστηριχθεί όλα αυτά τα χρόνια. Επίσης, επειδή πάντα είναι σημαντικό να βλέπουμε και την αποτελεσματικότητα της θεραπείας, σε αυτή τη περίοδο έχει καταφέρει να βοηθήσει τους χιλιάδες αποφοίτους του να επανενταχθούν με υγιής όρους στη ζωή και τη κοινωνία.
Πως λαμβάνει χώρα ο θεραπευτικός σχεδιασμός των αιτούντων για θεραπεία απεξάρτησης;
Ο θεραπευτικός σχεδιασμός είναι φυσικά πολυπαραγοντικός και εξατομικευμένος. Το ζήτημα της εξάρτησης είναι ένα σύμπτωμα και τα αίτια πάρα πολλά, έτσι οι παρεμβάσεις χρειάζεται να καλύπτουν όλο το εύρος της ζωής των ωφελούμενων. Ξεκινάει με το πρώτο ατομικό ραντεβού και εμπλουτίζεται μέχρι την ολοκλήρωση της συμμετοχής των ατόμων.
Λέγεται ότι για τους ειδικούς ψυχικής υγείας η επαγγελματική ενασχόληση με το χώρος της απεξάρτησης έχει μεγάλη ματαίωση. Ποια είναι η γνώμη σας γύρω από αυτό;
Είναι απόλυτα σωστή η επισήμανση σας. Είναι ένας χώρος που χρειάζεται να μάθουμε να διαχειριζόμαστε τη ματαίωση και σε πολλές περιπτώσεις και το θάνατο. Είναι όμως και ένας χώρος που βλέπεις ανθρώπους χαμένους, με πάρα πολλά προβλήματα, σωματικής ή/και ψυχικής υγείας, προβλήματα με το νόμο, με τις οικογένειές τους, με τη εργασία τους και πολλά άλλα, δανείζομαι μια φράση της κυρία Μάτσα, παρίες στη κοινωνία, να ανακάμπτουν και να επανέρχονται στη ζωή και τη κοινωνία πολύ καλύτεροι άνθρωποι. Αυτό είναι που μας δίνει τη δύναμη αλλά και τη τεράστια ικανοποίηση να συνεχίζουμε το έργο μας.
Περιγράψτε μας το προφίλ των ατόμων που αιτούνται αίτημα για απεξάρτηση;
Υπάρχουν πολλοί μύθοι γύρω από το προφίλ των ανθρώπων ή τους λόγους που τους οδηγούν στις ουσίες. Δεν υπάρχει συγκεκριμένο προφίλ ή αίτια, τουλάχιστον για τη συντριπτική πλειοψηφία τους. Υπάρχουν άτομα από όλα τα κοινωνικοοικονομικά στρώματα και με μεγάλη διαφορετικότητα σχετικά με τους λόγους που τους οδήγησαν στις ουσίες. Από άτομα παραβατικά μέχρι άτομα που επιβάλλουν το νόμο. Γνωρίζουμε από πολλές έρευνες πως επιδρά η κοινωνία στο φαινόμενο της εξάρτησης και πως συγκεκριμένες κοινωνικοοικονομικές συνθήκες το αυξάνουν. Θα είχε ενδιαφέρον να αναζητήσετε τα στοιχεία που παρουσιάζει το ΚΕΘΕΑ στην ετήσια έκδοση του ΕΚΤΕΠΝ αλλά και έρευνες που έχουν εκπονηθεί πάνω στο ζήτημα, γιατί ειδικά για αυτό το θέμα θα μπορούσαμε να μιλάμε ώρες.
Τις τελευταίες 4 δεκαετίες το ΚΕΘΕΑ ήταν αυτοδιοικούμενο ωστόσο με απόφαση της τωρινής κυβέρνησης επιχειρήθηκε να καταργηθεί το αυτοδιοίκητο. Ποια είναι η θέση σας γύρω από αυτό το ζήτημα.
Δυστυχώς κυρία Καββαδία, δεν επιχειρήθηκε απλά, έχει ήδη καταργηθεί με την γνωστή ΠΝΠ που έχει κριθεί, προ μηνών σε πρώτο βαθμό, αντισυνταγματική από το ΣΤΕ. Δεν θα βρείτε πολλούς εργαζόμενους ή πρώην εργαζόμενους που να έχουν θετική άποψη για την πρακτική της κυβέρνησης αλλά και για τα αποτελέσματά της. Θυμηθείτε τις μεγάλες κινητοποιήσεις του ΚΕΘΕΑ εκείνη τη περίοδο. Η κατάργηση του ΔΣ του ΚΕΘΕΑ, που σημειώστε ότι εκλέγονταν πάντα από τη ΓΣ, εν μια νυχτί με προσχηματικούς λόγους δεν θα μπορούσε να με βρίσκει σύμφωνο. Ο Σύλλογος εργαζομένων, οι Σύλλογοι οικογενειών και τα μέλη του ΚΕΘΕΑ έχουν δώσει μεγάλο αγώνα αλλά ξέρετε πως πάνε αυτά τα πράγματα, όταν μια κυβέρνηση θέλει να επιβάλει κάτι, μπορεί να το κάνει.
Τι πιστεύετε για την απεξάρτηση έξω από τις δομές. Μπορεί κάποιος να απεξαρτηθεί στα ιδιωτικά μας γραφεία;
Θίγετε ένα πολύ σημαντικό ζήτημα. Και είναι διττά σημαντικό καθώς αφορά και τους ανθρώπους οι οποίοι απευθύνονται σε ιδιώτες για να λύσουν το πρόβλημα με την εξάρτηση τους αλλά και τους ίδιους τους επαγγελματίες που αναλαμβάνουν τέτοια περιστατικά.
Όσο αφορά τους ίδιους τους αιτούντες θεραπεία, η αλήθεια είναι ότι για τους περισσότερους, η πιο ενδεδειγμένη λύση είναι μία δομή απεξάρτησης. Αναφέρομαι κυρίως στις δημόσιες δομές οι οποίες κάνουν πολύ καλή δουλειά. Δυστυχώς στην Ελλάδα, από όσα γνωρίζω, δεν έχουμε πιστοποιημένες ιδιωτικές δομές απεξάρτησης.
Η συγκεκριμένη ομάδα στόχου έχει πάρα πολλές ιδιαιτερότητες στην θεραπευτική παρέμβαση που είναι πολύ δύσκολο να έχουμε ικανοποιητικά αποτελέσματα σε ένα ιδιωτικό γραφείο. Υπάρχουν δύο προϋποθέσεις, που είναι απαραίτητες για πετύχει κάτι τέτοιο. Πρώτον χρειάζεται να υπάρχει υψηλό κίνητρο από τον αιτούντα, αυτό δεν είναι καθόλου εύκολο ή συνηθισμένο, καθώς το κίνητρο ακριβώς λόγω της εξάρτησης, είναι συνεχώς μεταβαλλόμενο. Δεύτερον, χρειάζεται να υπάρχει εξειδίκευση από τον θεραπευτή καθώς το ζήτημα της θεραπείας απεξάρτησης διαφέρει σε μεγάλο βαθμό από όλες τις άλλες προσεγγίσεις θεραπείας που έχουμε εκπαιδευτεί οι σύμβουλοι και οι ψυχοθεραπευτές. Επίσης για την προστασία του θεραπευτή αλλά και για την αποτελεσματικότητα του, χρειάζεται να υπάρχει συνεχής και αδιάλειπτη εποπτεία από επόπτη που γνωρίζει το αντικείμενο. Σας τονίζω το ζήτημα της εξειδικευμένης εποπτείας διότι οι θεραπευτές ή οι σύμβουλοι έχουμε και χρειάζεται να έχουμε επόπτες για τους ανθρώπους που παρακολουθούμε. Παρόλα αυτά η εποπτεία στην απεξάρτηση είναι πολύ διαφορετική και χρειάζεται άλλου είδους γνώσεις και δεξιότητες και εμπειρία.
Η κλινική μου εμπειρία έχει δείξει ότι τα περισσότερα περιστατικά που απευθύνονται σε μένα, μετά από μία περίοδο αρχικής αξιολόγησης και κινητοποίησης, χρειάζεται να παραπεμφθούν σε δημόσιες δομές. Ακριβώς για τους λόγους που προανέφερα. Από τους ουσιοεξαρτημένους, μόνον ένας μικρός αριθμός θα καταφέρει να διακόψει τη χρήση ουσιών και να σταθεροποιηθεί κάνοντας ατομική ψυχοθεραπεία ή συμβουλευτική σε ένα ιδιωτικό γραφείο.
Ως ιδιώτης ψυχοθεραπευτής πλέον, στην περίοδο της πανδημίας αυξήθηκαν τα αιτήματα για θεραπεία;
Είναι γεγονός. Στο δικό μου γραφείο έχουν αυξηθεί τα αιτήματα, κυρίως από άτομα με ζητήματα που αφορούν το φάσμα του άγχους αλλά και των εξαρτήσεων. Από όσο γνωρίζω, λόγω της εμπλοκής μου με τα συλλογικά, το ίδιο συμβαίνει με πάρα πολλούς συναδέλφους. Η πανδημία επέτεινε και ανέδειξε πολλά ψυχικά προβλήματα στους ανθρώπους και δυστυχώς δεν γνωρίζουμε τα επόμενα χρόνια ποια θα είναι τα μακροπρόθεσμα αποτελέσματα. Οι άνθρωποι πιέστηκαν πάρα πολύ αυτά τα δύο χρόνια.
Πως επηρέασαν το μέτρα κατά του covid το επάγγελμα του ψυχοθεραπευτή;
Πέρα από την επίδραση που είχαν τα μέτρα στον ψυχισμό των ανθρώπων, η ίδια η διαδικασία επηρεάστηκε κυρίως από την χρήση μάσκας. Η χρήση μάσκας κατά την διάρκεια των συνεδριών είχε πολύ μεγάλη επίδραση και στον τρόπο που εμείς, οι θεραπευτές, επικοινωνούμε αλλά και στον τρόπο που επικοινωνούν οι θεραπευόμενοι. Στην αρχή ήταν μόνο πρόβλημα: οι εκφράσεις του προσώπου, η αμηχανία, ο δισταγμός, το μάγκωμα δεν επικοινωνούνται μόνο με τα μάτια ή το σώμα. Οι μύες του προσώπου αποτύπωναν ένα πολύ σημαντικό κομμάτι της επικοινωνίας. Και σαν ον, ο άνθρωπος είναι προγραμματισμένος νευρολογικά, να έχει ευαισθησία στα μηνύματα που επικοινωνούνται μέσω του προσώπου. Αυτή η επικοινωνία υπέστη ένα τεράστιο πλήγμα με τις μάσκες.
Ωστόσο, επειδή ο άνθρωπος είναι από τη φύση του πολυμήχανος, πολύ πριν τον Όμηρο και τον Οδυσσέα, νομίζω ότι οι θεραπευτές και οι θεραπευόμενοι, σε ένα βαθμό ανακαλύψαμε νέους τρόπους για να πούμε αυτό που θέλουμε, για να κάνουμε ορατό αυτό που έγινε αόρατο. Για παράδειγμα, παρατηρώ ότι όσο περνάει ο καιρός, οι θεραπευόμενοι αναλαμβάνουν πιο ενηλίκους τρόπους επικοινωνίας, λένε αυτό που νιώθουν. Γιατί ξέρουν ότι πίσω από τη μάσκα δύσκολα θα το δω. Μάθαμε έτσι, ίσως λίγο βίαια, να κάνουμε λέξεις τα συναισθήματά μας. Κάτι που ήταν πάντα ζητούμενο στην θεραπεία και βέβαια αυτό είναι μεγάλος πλούτος για την διεργασία.
Ένα άλλο ζήτημα που προέκυψε με τις μάσκες είναι αυτό το αίσθημα της ανοίκειας οικειότητας. Αυτό γίνεται ορατό κυρίως τώρα, που σιγά-σιγά βγάζουμε τις μάσκες. Ιδιαίτερα με ανθρώπους που ξεκίνησαν την ψυχοθεραπεία μέσα στη πανδημία, υπάρχει η αίσθηση ότι η επανασυστηνόμαστε, αυτή τη φορά ολόκληροι. Είναι κι αυτό ένα είδος αποκάλυψης μέσα στη θεραπεία που μπορεί να δημιουργεί καταρχάς μια αμηχανία ένα μάγκωμα, αλλά ανοίγει και νέες διεργασίες.
Θεωρείτε ότι η εξ’ αποστάσεως θεραπεία τελικά ωφέλησε τη διαδικασία ή ήταν μια λύση ανάγκης;
Το ζήτημα της εξ αποστάσεως θεραπείας, νομίζω ότι ήταν ένα μεγάλο μάθημα για εμάς, τους θεραπευτές. Πριν από δυόμισι χρόνια οι περισσότεροι από εμάς, ήμασταν εντελώς αρνητικοί στην θεραπεία από απόσταση. Και βέβαια είχαμε πολύ σοβαρούς λόγους. Ωστόσο, η πραγματικότητα έδειξε ότι η εξ αποστάσεως θεραπεία έχει πολλά πλεονεκτήματα τα οποία δεν είχαμε εκτιμήσει δίκαια. Υπήρξαν πολλοί άνθρωποι που ωφελήθηκαν πάρα πολύ από την φυσική απόσταση. Άνθρωποι που ανήκουν στο φάσμα του αυτισμού, που είχαν ζητήματα κοινωνικού άγχους, φοβιών ή που εν γένη, χρειάζονταν για κάποιο λόγο ή για κάποιο διάσημα, αυτή τη στροφή στον εαυτό, με την εξ αποστάσεως θεραπεία. Βοηθήθηκαν πολύ να αυτονομηθούν, να ενδυναμωθούν, να αναλάβουν την ευθύνη του εαυτού τους. Και φυσικά, αυτή η νορμαλοποίηση των εξ αποστάσεως συνεδριών, έδωσε τη δυνατότητα σε πολλούς ανθρώπους που αποκλείονταν ούτως η αλλιώς από τη θεραπεία όπως άνθρωποι που έμεναν στο εξωτερικό, στην επαρχία ή που είχαν άλλες ιδιαιτερότητες που έκαναν δύσκολη μια δια ζώσης επικοινωνία.
Πόσο εύκολο είναι ένας ψυχοθεραπευτής να μην κουβαλά τα προβλήματα των θεραπευόμενων του στο σπίτι;
Καθόλου εύκολο. Όταν έχουμε να κάνουμε με τον ανθρώπινο πόνο δεν υπάρχουν «κουμπιά» που μπορούμε να πατήσουμε και να αποσυνδεθούμε κλείνοντας τη πόρτα του γραφείου μας. Ειδικά όταν κάποια από τα ζητήματα που μας φέρνουν οι αναλυόμενοι μας αφορούν και εμάς τους ίδιους. Σημαντικό ρόλο σε αυτή τη διαχείριση παίζει η εμπειρία και η συνεχής Εποπτεία μας.
